Popłoch wśród rezerwistów. Czy mogą się nie stawić do wojska?

Po 7 latach Ministerstwo Obrony Narodowej znów upomniało się o rezerwistów. Na pierwszy ogień poszło pół tysiąca mężczyzn, którzy muszą stawiać się do jednostek wojskowych. Czy jednak rzeczywiście muszą? Co się stanie gdy powołany nie stawi się w jednostce? No i przede wszystkim – jak "pójście w kamasze" potraktuje pracodawca? Czy powołani mogą obawiać się zwolnień z pracy? Czy mogą występować o rekompensatę lub odszkodowanie? 

Od kilku dni prawnicy z wrocławskich kancelarii niemal bez przerwy odpowiadają na liczne pytania pracowników i pracodawców w kwestii powołań na ćwiczenia wojskowe.

"Jestem pracodawcą. Czy pobyt pracownika na ćwiczeniach mam traktować jako urlop płatny lub bezpłatny? Czy może jak zwolnienie lekarskie?", "Jestem pracodawcą – jak mnie powołają, to firma może ponieść straty, czy na tej podstawie mogę odmówić stawienia się w jednostce? Czy może przysługuje mi jakieś odszkodowanie?", "Pracuję na umowę zlecenie. A co jeśli po miesiącu ćwiczeń pracodawca mnie zwolni? Czy ma prawo?", "Pracuję na umowę zlecenie. Kilkanaście dni ćwiczeń spowoduje, że nie zarobię w tym czasie pieniędzy albo nie wyrobię się z terminami. Kto mi zwróci stratę?" - to najczęściej powtarzające się pytania i obawy. 

- Zgodnie z ustawą, osoba przeniesiona do rezerwy powołana do odbycia ćwiczeń wojskowych w trybie natychmiastowego stawiennictwa udaje się do wskazanego miejsca w ciągu 4 godzin od chwili doręczenia karty powołania, jeżeli w tej karcie termin stawiennictwa został określony jako "natychmiast", natomiast w pozostałych przypadkach - w terminie określonym w karcie powołania Mobilizacja ma charakter regionalny, co oznacza, że jednostką, do której trafią powołani, będzie najczęściej jednostka, znajdująca się najbliżej miejsca zamieszkania powołanego - wyjaśnia Romuald Kędzierski z wrocławskiej kancelarii Koksztys.

Art. 61 pkt 2 ustawy informuje o tym, co stanie się w razie niestawienia się powołanego do wojska w wyznaczonym terminie. W razie niestawienia się powołanego do czynnej służby wojskowej bez uzasadnionej przyczyny, z wyjątkiem ćwiczeń wojskowych rotacyjnych, starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące, na wniosek wojskowego komendanta uzupełnień, zarządza przymusowe doprowadzenie powołanego przez policję do wskazanej jednostki wojskowej, w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

W przypadku gdy żołnierz rezerwy lub osoba przeniesiona do rezerwy niebędąca żołnierzem rezerwy, której doręczono kartę powołania, nie mogą stawić się do odbycia ćwiczeń wojskowych w terminie określonym w tej karcie z powodu obłożnej choroby albo z innych przyczyn, powinni oni niezwłocznie zawiadomić o tym fakcie wojskowego komendanta uzupełnień osobiście lub przez inne osoby. 

Niezwykle istotne informacje dla osób pracujących wynikają z art. 118 ustawy – jest to szczególna ochrona stosunku pracy. - W okresie między dniem doręczenia pracownikowi karty powołania do czynnej służby wojskowej a jej odbyciem, stosunek pracy nie może być przez pracodawcę wypowiedziany ani rozwiązany, z wyjątkiem rozwiązania umowy z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne) oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy. Jeżeli natomiast okres dokonanego przez pracodawcę lub przez pracownika wypowiedzenia stosunku pracy upływa po dniu doręczenia pracownikowi karty powołania do czynnej służby wojskowej, wypowiedzenie staje się bezskuteczne. W tym przypadku rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić tylko na żądanie pracownika. Powyższe reguły stosujemy także do pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę zawartych na okres próbny. Nie dotyczą one jednak pracowników powołanych do czynnej służby wojskowej, która ma być odbywana w formie jednodniowych ćwiczeń. Należy jednak pamiętać o tym, żeumowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy ulega rozwiązaniu z upływem terminu określonego w umowie. Ponadto pracownik zatrudniony na podstawie umowę o pracę, a powołany do odbycia ćwiczeń wojskowych zachowuje większość praw wynikających ze stosunku pracy, tzn. nie ulega zmniejszeniu wymiar urlopu, natomiast okres ćwiczeń wlicza się do stażu pracy. Jednakże w okresie pełnienia czynnej służby wojskowej, powołany nie zachowuje  prawa do wynagrodzenia - tłumaczy Romuald Kędzierski.

Osoba, która jest powołana do pełnienia czynnej służby wojskowej, a nie zgłosi się do jej odbycia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.